رضا ملکی با تأکید بر اینکه پژوهش‌های کاربردی و مسئله‌محور، نقشی اساسی در موفقیت‌های عملیاتی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای تحقق دیپلماسی فرهنگی ایفا می‌کنند گفت: عرصه دیپلماسی فرهنگی، حوزه‌ای پیچیده و متنوعی است. عملیات و کار فرهنگی در این حوزه بدون پشتوانه مطالعاتی و پژوهشی امکان‌پذیر نیست. 

او ادامه داد: از همین رو هرگاه در زمینه عملیاتی موفقیتی به دست آمده، ناشی از تقویت و ارتقای سطح نظریه‌پردازی در این حوزه بوده است. پژوهش در حوزه دیپلماسی فرهنگی برای سازمانی که در میدان عمل و دیپلماسی فرهنگی فعالیت بین‌المللی دارد، بسیار حیاتی است. به‌ویژه پژوهش‌های مسئله‌محور که بر اساس نیازها و چالش‌های موجود در این حوزه انجام می‌شود.

تحولی مهم در پژوهش‌های فرهنگی

ملکی در پاسخ به سوالی در خصوص رویکردهایی که در این دوره از جایزه ملی پژوهش‌های برتر دنبال شده است گفت: یکی از تغییرات مهم، افزودن بر گستره پژهشگرانی است که می‌توانند دراین جایزه شرکت کنند. به‌طور خاص، پژوهش‌های کارمندان محلی در نمایندگی‌های فرهنگی و رایزنی‌های ایران در کشورهای مختلف نیز برای نخستین بار در این ارزیابی‌ها مورد توجه قرار خواهد گرفت.

وی افزود: هدف ما از برگزاری این جایزه، تنها معرفی آثار برگزیده نیست. ما قصد داریم با شناسایی و گردآوری پژوهشگران در داخل و خارج کشور، شبکه‌ای غیررسمی از پژوهشگران سازمانی تشکیل دهیم تا پژوهشگران و محققان از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوند و بتوانند در راستای پیشبرد اهداف سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گام‌های مؤثرتری بردارند.

سال گذشته نخستین دوره دوسالانه جایزه ملی برای پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و در سطح کشوری برگزار شد؛ ملکی درباره دستاوردهای برگزاری این دوسالانه گفت: این جایزه را سال گذشته درهمکاری با دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه‌های تهران، امام صادق، شهید بهشتی و علامه طباطبایی برپا کردیم. بیش از 300 اثر در این رویداد ارسال شد. 

او با اشاره به برخی چالش‌هایی که در این مسیر وجود دارد گفت: در ارزیابی‌ نتایج برگزاری دوسالانه جایزه ملی پژوهش‌های برتر روابط فرهنگی بین‌المللی، متوجه فقر تولیدات پژوهشی در این حوزه، هم از نظر کمیت و هم کیفیت شدیم؛ از همین رو به برنامه‌ریزی و تلاش‌های بیشتری نیاز داریم تا در حوزه فعالیت های ‌مرتبط با دیپلماسی فرهنگی شاهد انجام پژوهش‌های موثر و عملیاتی‌تری شویم.

ملکی در ادامه، گفت: مرکز مطالعات فرهنگی و بین‌المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نقشی کلیدی در ارتقای دیپلماسی فرهنگی ایران ایفا می‌کند. این مرکز، نقطه کانونی سازمان در زمینه فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی در حوزه روابط فرهنگی بین‌المللی است. در این مرکز، ما به دو رکن اصلی شناسایی و شناساندن توجه داریم.

او در تشریح اهمیت شناسایی در فعالیت‌های فرهنگی افزود: برای برقراری ارتباط فرهنگی مؤثر با کشورهای دیگر، ابتدا باید شناخت دقیقی از فرهنگ‌ها و جوامع هدف به دست بیاوریم. ما باید بدانیم که در کشورهای مختلف جهان چه نگاهی به ایران و اسلام وجود دارد و ایرانیان مقیم خارج از کشور با چه نیازهای فرهنگی مواجه‌اند.

توسعه فعالیت‌های پژوهشی و تولید محتوای علمی

رئیس مرکز مطالعات فرهنگی و بین‌المللی، از برخی تولیدات علمی و پژوهشی این مرکز سخن گفت و افزود: این مرکز طی دو دهه اخیر، تولیدات متعددی در زمینه مطالعات فرهنگی کشورهای مختلف داشته است. ما بیش از 30 عنوان کتاب در زمینه جامعه‌شناسی و فرهنگ کشورهای مختلف منتشر کرده‌ایم. یکی از دستاوردهای مهم ما، ایجاد دانشنامه‌ای جامع از ملل است که تا به امروز حدود 3 میلیون نفر مخاطب داخلی و خارجی داشته است.

او ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات مهم این مرکز ایجاد کتابخانه دیجیتال دیپلماسی فرهنگی است که در آن مقالات، پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های علمی در حوزه کشورشناسی و دیپلماسی فرهنگی به صورت آنلاین در دسترس پژوهشگران قرار دارد.

ملکی در نهایت با اشاره به نقاط ضعف موجود در برخی حوزه‌های مرتبط با دیپلماسی فرهنگی، به‌ویژه در زمینه امور فرهنگی و اجتماعی ایرانیان خارج از کشور، گفت: در این حوزه‌ها نیاز به برنامه‌ریزی و تلاش بیشتری داریم. به‌ویژه برای تقویت زبان فارسی و  حل مسائل فرهنگی ایرانیان مهاجر در خارج از کشور که درهمین رابطه ریاست سازمان نیز تاکید بر راه‌اندازی دوباره اداره ایرانیان خارج از کشور کرده‌اند.

او افزود: در همین راستا، سند امور فرهنگی و اجتماعی ایرانیان که هفته گذشته به تصویب مراجع بالادستی رسید، به‌عنوان یک سند رسمی در دستور کار قرار خواهد گرفت و می‌تواند تحولی بزرگ در تقویت فعالیت‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور به‌وجود آورد.

ملکی با اشاره برآن که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با برگزاری جایزه ملی پژوهش‌های برتر و تقویت شبکه پژوهشگران دست به اقدامات مهمی برای توسعه پژوهش‌های کاربردی در دیپلماسی فرهنگی زده است گفت: تلاش‌های این سازمان در راستای شناخت دقیق‌تر محیط‌های فرهنگی و اجتماعی کشورهای مختلف، مسیر موفقیت‌های آینده دیپلماسی فرهنگی ایران را هموار می‌کند.

صبح یکشنبه 25 آذرماه، مراسم اختتامیه جایزه پژوهش‌های برتر برگزار می‌شود.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی